Şaşılık, gözlerin paralelliğini kaybetmesi, aynı noktaya odaklanamaması olarak tanımlanabilir. Bu durumda gözler birbirinden zıt yönlere bakarlar ve/veya senkronize göz hareketleri bozulmuş olur.
Yaşamın ilk aylarıyla beraber her iki gözden alınan görüntüler ile beyinde yer alan görme merkezi görüntüleri derinlik algısı oluşturarak 3 boyutlu algılamaya başlarlar. Bebeklik döneminin ilk 3-4 ayına dek ara ara görülebilecek şaşılıklar normaldir.
Ancak 4. Aydan sonra görülmeye devam eden göz kayması halinin göz sağlığı açısından dikkate alınması gerekmektedir. Bebeğinizle ilgili böyle bir şüpheniz varsa mutlaka en yakın göz hastalıkları uzmanına başvurmanızı öneriyoruz.
Göz kayması toplumda yaklaşık olarak %2 ila %4 oranında karşılaşılan ve bir çok nedene bağlı ortaya çıkabilen bir durumdur. Çoğu zaman kesin nedeni bulunamamasına rağmen bilinen nedenler arasında;
- Genetik geçiş durumu (Ailede gözünde kayma olan bireylerin olması),
- Zor geçirilen hamilelik ve doğum süreci,
- Ateşli hastalıklar,
- Yüksek göz numarasına sahip olma,
- Nörolojik hastalıklar,
- Kornea ve lens opaklaşması gibi görme kaybına neden olan durumlar,
- Travmalar,
- Göz sinirleri ile ilgili rahatsızlıklar
Göz kayması nedenleri arasında sayılmaktadır. Ancak daha evvel şaşılığı bulunmayan bir bireyde ani oluşan göz kayması görme bozukluğuna yol açacağından çift görme ile dengesizlik yaşanabilir.
Bu durumda yukarıda da saydığımız sistemik hastalıkların veya nörolojik hastalıkların da buna sebep olabileceği göz ardı edilmemelidir. Gerekli halde nörolojik inceleme yapılmalıdır. Aniden ortaya çıkan göz kaymaları sıklıkla çift görmeye sebep olurlar ve hayatı tehdit edebilen hastalıklar nedeniyle de ortaya çıkabilirler.
Şaşılık Belirtileri Nelerdir?
Şaşılık belirtileri fark edilmesi, sürecin doğru yönetilebilmesi için çok önemlidir. Bu doğrultuda farkına varılması gereken şaşılık belirtileri şu şekildedir;
- Gözlerin normal hareketlerinin bozulması,
- Bir gözü genellikle parlak ışıklı alanlarda kısma
- Fotoğraf çekildiği zaman gözlerden yansıyan kırmızı renkli reflenin sarı renge dönmesi
- Başın ya da yüzün bir yöne doğru çevrilmesi ile oluşan anormal baş pozisyonu
- Yürüme esnasında yaşanan zorlanma ve dengesizlik
şeklindedir. Belirgin göz kaymaları dışarıdan bakıldığın zaman çok rahatlıkla fark edilir. Düşük seviyedeki kaymalar ise genellikle gözden kaçabilir.
Göz Kayması Türleri
Normal şartlar altında göz hareketlerini kontrol eden altı kas birlikte çalışarak her iki gözün de aynı yöne yönlendirilmesini sağlar. Şaşı olan bireylerde göz hareketlerinin kontrolü tam olarak mümkün değildir ve normal oküler dizilimi (göz pozisyonu) koruyamazlar.
Bunun sebebi ise göz hareketlerini kontrol eden altı kastan birinde veya daha fazlasında kuvvet azlığı olmasıdır. Bu durumda bir göz düz bakarken; diğer göz dışa, aşağıya, içe veya yukarı kayabilir. Bazı durumlarda göz kaymaları yalnızca bir gözde değil, her iki gözde de oluşur.
Göz kayması türleri gözlerin döndüğü yöne göre şu şekilde kategorize edilebilir:
- Yukarı Şaşılık (Hipertropya)
- Aşağı Şaşılık (Hipotropya)
- Dışa Şaşılık (Ekzotropya)
- İçe Şaşılık (Ezotropya)
Göz Kayması Testi Nasıl Yapılır?
Görme keskinliği testleri uygulanarak bireyin mevcut görme bozuklukları ortaya konur. Göz kayması durumunun göz kusuru sebebi ile olduğu tespit edilirse bu göz kusurunun düzelmesi için refraksiyon muayenesi yapılır.
Göz küresi hareketleri değerlendirilerek herhangi bir sinir felci var mı, hareket kısıtlılığı var mı tespit edilir. Şaşılık testleri(Örtme, örtme-açma, prizma testleri) uygulanarak bireyin gözlerindeki kayma derecesi de belirlenir. Ayrıca füzyon testi, diplopi testi, baş eğme testleri vb. testler yapılarak şaşılık durumu ayrıntılarıyla değerlendirilmiş olur.
Şaşılık Tedavisi Yöntemleri
- Gözlük
- Kapama
- Prizmatik Camlar
- Göz Egzersizleri
- Göz Kayması Ameliyatı
Şaşılık Ameliyatı
Şaşılığın kapama, gözlük gibi yöntemlerle tedavisi mümkün olmadığı durumlarda şaşılığı düzeltmek adına göz kayması ameliyatı gerçekleştirmekteyiz. Cerrahinin amacı; gözleri normal anatomik pozisyonlara döndürmek ve binokülerlik potansiyelini (iki gözün birlikte görmesi) en üst düzeye çıkarmaktır.
Cerrahini diğer kullanım alanlarında diplopinin (çift görme) ortadan kaldırılması, normal baş pozisyonunun yeniden sağlanması yer alır. Nistagmus (istemsiz göz hareketleri) vakalarında cerrahi, görüşü iyileştirme potansiyeline sahiptir. Ameliyat sırasında bir veya birden fazla kas üzerinde işlem yapılabilir.
Göz kayması Sonradan Olur Mu?
Doğumla birlikte görülen göz kaymaları tüm şaşılıkların sadece bir kısmını oluşturur yani aslında gözde kayma çoğunlukla sonradan ortaya çıkar.
Örneğin hipermetropiye bağlı içe kaymalar sıklıkla 2 yaşından sonra görülür. Bu sorudan kasıt çocuklukta tamamen normal olan bir bireyde yetişkinlikte aniden şaşılık olabilir mi ise, evet yetişkinlerde bir çok sebeple hem aniden hem de kronik bir şekilde şaşılık oluşabilir.
Mesela 30 yaşında travma sonucu tek gözde görme kaybı yaşayan bir kişide görmeyen gözünde zamanla dışa kayma meydana gelebilir. Başka bir örnek olarak 60 yaşında diyabet hastalığı bir kişide diyabete bağlı göz siniri tutulumu görülebilir ve gözünde kayma ortaya çıkabilir.
Yine hayatı tehdit eden beyin kanaması, beyin tümörü gibi durumlarda gözde kayma oluşabilir. Bu nedenle şaşılık her zaman dikkatli ve detaylı muayene gerektiren bir durumdur. Ani gelişen ve çift görmeye sebep olan şaşılıklarda nörolojik sebepler özellikle araştırılmalıdır.
Yetişkinlerde gördüğümüz ve diverjans yetmezliği olarak isimlendirdiğimiz bir hastalıkta ise hastalar başlangıçta sadece uzağa bakarken ara ara olan çift görme ve içe kaymanın zamanla arttığından şikayet ederler. Bu kaymatürü de sonradan ortaya çıkan şaşılıklara örnek verilebilir.
Sonradan Göz Kayması Nasıl Tedavi Edilir?
Sonradan göz kayması durumu var ise ilk etapta gözün durumuna uygun olan şaşılığı engelleyebilecek bir gözlük kullanımı, prizmatik cam tedavisi ya da göz kapama tedavileri uygulanabilir.
Sinir felçlerine bağlı gelişen şaşılıklarda özellikle ilk 6 ay nörotoksin tedavisi ile takip etmek uygun olabilir. Travma sonrası gelişen şaşılıklarda da akut dönemi atlattıktan sonra cerrahi müdahale yapmak genellikle daha uygun olmaktadır.
Sonradan oluşan şaşılık durumu için yapılacak ameliyatta da diğer şaşılık ameliyatları gibi lokal ya da genel anestezi uygulanabilir ve ameliyat süresi yaklaşık 1 saattir.
Basında Biz
